Lerend netwerk Aeres VBMO Almere - 'Taal maakt jouw verhaal'

• School: Aeres VMBO Almere
• Doelgroep: middelbare scholieren
• Leeftijd: 15-16 jaar
• Deelnemers: Chantal van der Linden (docent Nederlands), Dimiam Everts (docent Nederlands), Marcella Bedaf (docent Nederlands)
• Procesbegeleider: Debby Sasso (docent Engels en taalcoördinator)
• Expert: Conny Boendermaker
• Thema onderzoek: Betrokkenheid en leesplezier kweken bij het lezen van teksten op school

Groene school

Aeres VMBO Almere is een vmbo-groenschool. Op onze school worden dezelfde vakken gegeven als op andere vmbo-scholen, zoals Nederlands en wiskunde. Het verschil is dat leerlingen ook het profielvak Groen volgen. Hier vallen natuur en milieu, gezonde voeding en duurzaamheid onder.
Nu is uit onderzoeken gebleken dat leerlingen in Almere heel laag scoren qua taalvaardigheid, zelfs het laagst vergeleken met andere steden in Nederland (onderzoeken van Pisa en onderwijsinspectie). Dit is helaas ook de werkelijkheid bij ons op school. Wij hebben geconstateerd dat veel leerlingen met name moeite hebben met het lezen van teksten.
Dit zien wij terug tijdens lessen, bij het maken van toetsen en tijdens het werken aan projecten. De meeste leerlingen geven aan dat zij lezen als lastig ervaren en er geen plezier aan beleven. Wij hebben besloten om dit nader te onderzoeken en te kijken waar het probleem echt zit. We zijn begonnen met ons af te vragen of dit probleem ligt op het gebied van het begrijpend lezen. Of wringt de schoen bij het technisch lezen. Of bij beide?

Lage taalvaardigheid

Uiteindelijk hebben we na een aantal brainstormsessies besloten ons voor nu te richten op het onderzoeken van de uitdagingen bij het begrijpend lezen en hoe dit te versterken.
Ook in het Taalbeleidsplan van Aeres VMBO-scholen wordt de lage taalvaardigheid bij leerlingen beschreven. Er is geconcludeerd dat we de komende jaren moeten werken aan het inhalen van de leesachterstanden. Vanuit de visie Taal is jouw verhaal willen we structurele oplossingen vinden voor deze problematiek. Voorop staat om leesplezier te kweken bij de leerlingen, als eerste stap op weg naar een hogere motivatie om te gaan lezen. Eenmaal gemotiveerd, zullen de leerlingen hopelijk meer ‘leeskilometers’ maken. Hoe vaker iemand leest, hoe makkelijker het wordt de inhoud van teksten te begrijpen en de informatie te verwerken.
In het beleidsplan staat ook dat we bij Aeres taal zo veel mogelijk moeten integreren met andere basisvaardigheden, zoals rekenen, burgerschap en het kritisch en onderzoekend denken. We willen vakoverstijgend gaan werken en hierbij zal taal een centrale rol spelen. Door vakoverstijgend te werken zullen vakken meer moeten samenwerken en de inhouden meer geïntegreerd worden. Hierbij zal taal een verbindende rol spelen.

Onderzoek

Ons lerend netwerk werkte in het schooljaar 2023 - 2024 aan een project waarbij wij drie vakken samenvoegen: Nederlands, Engels en Bloem. Onze onderzoeksvraag was: kunnen wij de leerlingen motiveren de lesstof van het keuzevak Bloem te lezen door vakoverstijgend te werken in combinatie met de vakken Engels en Nederlands? Zal deze werkwijze leiden tot meer betrokkenheid bij de lesstof van het profiel vak Groen en zodoende het leesplezier en de motivatie verhogen? Hoe kunnen wij dit het beste aanpakken en hoe kunnen wij dit terugzien bij onze leerlingen?

• We zijn aan de slag gegaan met een groep derdejaars leerlingen op KL- (kader) niveau. Vanuit het keuzevak Bloem kregen ze een praktische opdracht om een bloem uit te zoeken die zij mooi, leuk of interessant vonden. Ze zochten informatie hierover en gingen op excursie naar een bloemenveiling. Tegelijkertijd werden de opdrachten van Nederlands en Engels hieraan gekoppeld.
• Bij Nederlands moesten zij een zakelijke brief schrijven over hun opdracht bij Bloem.
• Bij Engels moesten ze een leesverslag maken waarbij zij vier verschillende teksten (een krantenartikel, een artikel uit een roddelblad, een lied en een gedicht) zochten en verwerkten in een verslag. Twee van de vier teksten moesten over bloemen gaan of de bloem die zij voor hun project bij Bloem hadden gekozen. Bij Engels werd de opdracht afgerond met een mondeling, in het Engels.

Om het leesplezier en betrokkenheid van de leerlingen te verhogen hebben wij bedacht dat leerlingen teksten moeten kiezen die hen aanspreken. De teksten die wij hen aanbieden, moeten aansluiten op de belevingswereld van de leerlingen. Zo ook de thema’s waarmee wij aan de slag gaan in het project.

Aan het eind van het project gebruikten de leerlingen alle informatie die zij hadden verzameld om een marktkraam op te zetten waar zij hun bloem aan ‘klanten’ (hun ouders) aanboden. De uitnodiging voor deze presentatie hebben ze bij Nederlands gemaakt. Dit nadat zij de nodige teksten hebben uitgezocht over het opzetten van een marktkraam en over bloemen die zij aan klanten kunnen aanbieden. Op donderdag 4 april 2024 gingen de leerlingen naar het Plantion in Ede om een bloemenveiling bezoeken. Daarna hebben ze hun eigen marktkraam opgezet en hun product gepresenteerd.

Hierna hebben wij de bevindingen van ons project geëvalueerd.
Voor ons project deden wij onder andere observaties in de lessen aan de hand van de betrokkenheidssignalen, volgens de Leuvense betrokkenheidsschaal. We maakten ook gebruik van de resultaten van de Diatoetsen, om meer inzicht te krijgen waar de tekortkomingen zitten in het leesgedrag van onze leerlingen. We zijn nog bezig met het vaststellen hoe wij concreet leesplezier kunnen meten zodat wij in de toekomst nog scherper de beleving van leesplezier kunnen monitoren.

Bekijk hier de eindpresentatie.